Wie zich enigszins verdiept heeft in de beste instellingen voor het maken van video-opnamen kent ongetwijfeld de volgende vuistregel: ideale sluitertijd = 2x de framerate. Dus bij een framerate van 25 fps kies je een sluitertijd van 1/50 seconde, en bij 50 fps kies je voor 1/100. Bij langere sluitertijden loop je het gevaar dat het beeld onscherp wordt, bij kortere sluitertijden kan het beeld te staccato ogen. Maar hoe zorg je ervoor dat bij wisselende lichtomstandigheden de sluitertijd op bijvoorbeeld 1/50 blijft als je niet kunt spelen met het diafragma, zoals bij de DJI Mavic Pro het geval is?
Die vraag werd onlangs gesteld in de Facebookgroep Dronefotografie en -video. Groepslid Michiel de Leeuw van Weenen gaf vervolgens het volgende zeer uitgebreide antwoord, dat hier met toestemming is overgenomen:
3 WAARDEN om (mogelijk) iets mee te doen:
1-Shutterspeed/Sluitertijd – Hoe LANG duurt de belichting.
(lagere waarde = meer (over)vloeiende beelden. hogere waarde = meer staccato beelden. Voor fotografie geldt dus: Nachtbeelden = lagere sluitertijd. Sportbeelden = hogere sluitertijd.)
2-ISO of ND filters. ISO = gevoeligheid van de sensor.
3-Diafragma-opening (2.8/4/5.6/8 etcetera). > Hoe VEEL licht laat je door.
GRONDCAMERA VIDEO
Bij een grondcamera laat je (tenzij je iets artistieks wilt doen) de shutter speed altijd gelijk. Dat is 2x het beoogde aantal fps van je tijdlijn. Dus normaal gesproken 1/50, uitgaande van een framerate van 25 fps. Men heeft bedacht dat je dan de meest natuurlijke beweging krijgt. Maak je het lager dan vloeien de beelden steeds meer in elkaar over. Maak je het hoger dan wordt het onnatuurlijk, meer staccato. Je bent dus (kort door de bocht) altijd aan het spelen met de ISO/ND-filters en de diafragma-opening. Bv. als je graag met diafragma 2.8 filmt, dan gooi je op een zonnige dag een ND filter ervoor. Als je binnen filmt op een winterse dag dan gooi je de ISO omhoog. En dat kan tegenwoordig met de moderne camera’s al ruisvrij bij meer dan 10.000 ISO (tot zelfs 100.000 ISO).
Bij een framerate van 25 fps film je het liefst met een sluitertijd van 1/50 seconde
DRONE VIDEO
Het lastige is dat je bij de meeste drones een fixed diafragm hebt. Deze is (gek genoeg) meestal 2.8. Dus met deze waarde kun je niet spelen. Als je buiten filmt heb je vrijwel niets aan je ISO. Het is toch vrijwel altijd te licht om daar iets mee te doen. ISO speelt eigenlijk alleen maar binnen een rol. Dus deze laat je zo laag mogelijk. Meestal is dat waarde 100. Kortom: Het enige waar je mee kan spelen is de sluitertijd. En om een beetje goede belichting te krijgen moet je soms met je sluitertijd heel hoog gaan zitten. Of…. je moet ND-filters toevoegen. Dan leg je dus een soort zonnebril over je lens waardoor het allemaal wat donkerder wordt. (overigens heeft de Phantom 4 Pro wel een variabele diafragma opening tot 11. Vandaar dat veel professionals de P4P verkiezen boven de Mavic Pro).
ND-filters en polarizers voor de Mavic Pro
DUS WAT NU?
Dit allemaal wetende. Wat is wijsheid? Zelf heb ik (met mijn oude Phantom 3) slechte ervaringen met een te lage sluitertijd. Regelmatig had ik onscherpe beelden. Daarnaast is het gewoon een hoop gedoe en ben je niet flexibel als je constant in de weer bent met ND-filters.
Mijn advies (voor drones met een fixed diafragma): Zet overexposure warning aan (dan krijg je een zebra-patroon als het beeld overbelicht is). Zet ISO zo laag mogelijk. Neem, afhankelijk van het weer, een ND filter van 8 of 16.
Dus…. Zet je drone aan. Richt de camera op een stuk land EN lucht, met de zon mee (dus niet tegen de zon in). Speel met je diafragma totdat je de zebra-patronen ziet. Dan weet je: als ik de waarde hoger dan dit zet, dan is alle informatie weg. Dus zet je diafragma lager tot je gewoon mooie luchten ziet. Is je sluitertijd nu veel te hoog, schroef er dan een ND filter voor. Is het acceptabel (bv. rond de 50), laat het dan lekker zo. Je hebt dan nog wat ruimte om het iets aan te passen. Ga lekker vliegen en pas de waardes niet teveel aan.
Heel veel meer kan ik niet toevoegen aan deze uitleg, behalve de tip dat je tijdens het maken van een shot liever niet de belichting aanpast, want dat ziet er eigenlijk altijd onnatuurlijk uit (tussen shots door kun je natuurlijk wel de settings aanpassen). En haal verder een goeie set ND-filters in huis, bijvoorbeeld die van PolarPro. In dit artikel lees je meer over het gebruik van ND-filters. De filters van PolarPro zijn er ook voor de Mavic Pro.
Op de website die hoort bij het boek Dronefotografie heb ik al eens uitgebreid stilgestaan bij het nut en noodzaak van neutral density (ND) filters en polarizers. Voor dronefotografie zijn ND filters normaal gesproken niet zo heel erg zinvol, maar voor het maken van video-opnamen des te meer. Met een ND filter kun je er immers voor zorgen dat de hoeveelheid licht die op de sensor van je camera valt beperkt blijft. En daardoor krijg je meer controle over de sluitertijd. Waarom dat belangrijk is, leg ik hieronder uit.
Sluitertijd: 2x de framerate Een videomaker zal er idealiter voor zorgen dat de sluitertijd gelijk is aan 2x de framerate. Dus bij een framerate van 25 beelden per seconde (fps) kies je voor een sluitertijd van 1/50. Film je met 50 fps, dan is een sluitertijd van 1/100 aan te raden. Als de sluitertijd veel korter wordt dan die 1/50 of 1/100 seconde, dan zullen de videobeelden enigszins schokkerig aandoen. Bovendien ligt het risico van jello op de loer.
Vuistregel: houd 2x de framerate aan als ideale sluitertijd.
Normaal gesproken kun je door de diafragmawaarde te veranderen de hoeveelheid licht die op de sensor valt omlaag brengen. Vooral bij zonnig weer kun je door het ‘knijpen’ van het diafragma ervoor zorgen dat de sluitertijd omhoog moet, voor een goede belichting. Helaas is het bij de meeste dronecamera’s niet mogelijk om het diafragma aan te passen, en staat deze vast op f/2.8. Maar zelfs als je het diafragma al kunt instellen, dan kan het best zijn dat er nog steeds teveel licht is om de sluitertijd ver genoeg naar beneden te brengen: zeker op een zonnige dag is dat het geval.
Hoe groter het f-getal, hoe kleiner de diafragma-opening
Verschillende sterkten
Door toepassing van een ND filter kun je in beide gevallen ervoor zorgen dat de sluitertijd omlaag gaat. Nu zijn dergelijke filters in verschillende sterkten voorhanden, namelijk ND4, ND8, ND16 en zelfs ND32 en ND64 (die laatste 2 filters zijn voor dronefotografen trouwens wel weer interessant). De hoeveelheid licht die wordt tegengehouden wordt uitgedrukt door dit getal. Een ND4-filter houdt 2 stops aan licht tegen, terwijl een ND8-filter 3 stops tegenhoudt. Met andere woorden: een sluitertijd van 1/200 kun je met een ND4 filter terugbrengen tot 1/50.
Al die getallen doen je misschien een beetje duizelen. Gelukkig heeft PolarPro, fabrikant van ND filters en polarizers voor uiteenlopende merken en typen drones, een handige app beschikbaar gemaakt die aan de hand van een gegeven ISO-waarde, sluitertijd en framerate een aanbeveling doet met betrekking tot het meest geschikte ND filter voor die belichtingsomstandigheden. Het is alleen jammer dat de app nog geen rekening houdt met ‘Europese’ waarden, zoals 25 of 50 fps, maar desondanks is het een handig hulpmiddel voor dronefilmers.
Filter Calculator
De Filter Calculator app is gratis te downloaden via zowel Google Play (voor Android smartphones) als in de Apple App Store (voor iPhone en iPad). In onderstaande video wordt de werking van de app gedemonstreerd. En natuurlijk lees je in mijn boek Dronevideo’s maken veel meer over de wisselwerking tussen sluitertijd, diafragma, en ISO!
Wil je meer lezen over het vliegen en filmen met een drone? Dan is het boek 'Dronevideo's maken' iets voor jou!
• Vlieg- en camerabewegingen
• Alle camera-instellingen
• Video monteren
• Praktijktips en regelgeving
Het boek is te koop bij alle boekhandels in Nederland en België. Bestel je liever online? Dan kun je onder andere terecht bij bol.com.
